Szumy uszne i zawroty głowy to dolegliwości, które potrafią być wyjątkowo uciążliwe i frustrujące. U części pacjentów pojawiają się okresowo, u innych mają charakter ciągły i znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie, sen, koncentrację oraz samopoczucie psychiczne. Co istotne, objawy te mogą towarzyszyć bardzo różnym procesom chorobowym od problemów laryngologicznych, przez schorzenia kręgosłupa szyjnego, zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, aż po choroby ogólnoustrojowe i zaburzenia o podłożu emocjonalnym.
Ze względu na szerokie spektrum możliwych przyczyn, szumy uszne i zawroty głowy zawsze wymagają rzetelnej diagnostyki. Pierwszym i kluczowym krokiem jest konsultacja laryngologiczna.
Czym są szumy uszne?
Szumy uszne to subiektywne wrażenia dźwiękowe odczuwane w jednym lub obu uszach, które nie pochodzą z otoczenia. Mogą przyjmować różną postać – pacjenci opisują je jako brzęczenie, dzwonienie, piszczenie, szum, gwizd czy pulsowanie. Dźwięki te nie są słyszane przez osoby trzecie, co często potęguje poczucie bezradności i frustracji.
U części chorych szumy pojawiają się sporadycznie, natomiast u innych są obecne niemal bez przerwy. W takich przypadkach mogą prowadzić do wtórnych dolegliwości, takich jak bóle głowy, bóle uszu, zawroty głowy, migreny, zaburzenia snu czy objawy lękowe i depresyjne.
Rodzaje szumów usznych
W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa podstawowe typy szumów usznych.
Najczęściej spotykane są szumy subiektywne. Są one odczuwane wyłącznie przez pacjenta i nie mogą zostać zarejestrowane przez aparaturę medyczną. Zazwyczaj mają związek z zaburzeniami ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub nieprawidłową aktywnością ośrodkowego układu nerwowego.
Znacznie rzadziej występują szumy obiektywne. W tych przypadkach źródło dźwięku faktycznie istnieje w organizmie i bywa możliwe do uchwycenia podczas badania. Najczęściej wynikają one z patologii naczyniowych, chorób stawów (w tym stawu skroniowo-żuchwowego) lub zaburzeń pracy mięśni w obrębie głowy i szyi.
Co może być przyczyną szumów usznych i zawrotów głowy?
Jedną z najczęstszych i stosunkowo łatwych do rozpoznania przyczyn jest narażenie na hałas. Długotrwała ekspozycja na głośne dźwięki, praca w hałaśliwym środowisku czy zbyt głośne słuchanie muzyki mogą prowadzić do uszkodzenia komórek słuchowych ucha wewnętrznego. W takich sytuacjach szumy bywają pierwszym sygnałem ostrzegawczym.
Szumy uszne mogą mieć także związek z chorobami układu krążenia. U pacjentów z miażdżycą, zwłaszcza gdy blaszki odkładają się w naczyniach szyjnych, dochodzi do zaburzeń przepływu krwi, które mogą być odbierane jako szum lub pulsowanie w uchu. Podobne objawy obserwuje się u osób z nadciśnieniem tętniczym, gdzie szumom często towarzyszy ból głowy, szczególnie w okolicy potylicznej.
Nie bez znaczenia są również zaburzenia hormonalne. Nadczynność tarczycy, prowadząca do stanu hipermetabolizmu, przyspiesza krążenie krwi i zwiększa tętno, co w obrębie naczyń głowy i szyi może manifestować się jako szumy uszne.
Warto pamiętać, że dolegliwości te mogą mieć także związek z problemami ze strony kręgosłupa szyjnego, urazami głowy, zaburzeniami stawu skroniowo-żuchwowego, a u części pacjentów – z przewlekłym stresem, napięciem emocjonalnym lub zaburzeniami lękowymi.
Jak wygląda diagnostyka?
Ze względu na wieloczynnikowe podłoże szumów usznych i zawrotów głowy, diagnostyka bywa procesem wieloetapowym i często wymaga współpracy kilku specjalistów. Punktem wyjścia zawsze powinna być jednak konsultacja laryngologiczna.
Podczas wizyty lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad oraz pełne badanie otolaryngologiczne. W wybranych przypadkach konieczna jest także ocena audiologiczna, funkcji błędników, diagnostyka laboratoryjna czy badania obrazowe głowy.
Na czym polega leczenie?
Postępowanie terapeutyczne w przypadku szumów usznych i zawrotów głowy jest zawsze uzależnione od przyczyny dolegliwości. Jeśli możliwe jest usunięcie czynnika wywołującego, leczenie ukierunkowane jest na chorobę podstawową.
W sytuacjach, gdy nie udaje się znaleźć odwracalnej przyczyny, terapia ma charakter objawowy. Obejmuje ona stosowanie leków zmniejszających nasilenie szumów, terapię dźwiękiem, metody relaksacyjne oraz terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga pacjentom lepiej radzić sobie z przewlekłymi dolegliwościami.
Szumy uszne i zawroty głowy to objawy, których nie należy ignorować. Wczesna diagnostyka zwiększa szansę na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia.
