Do dziś przez niektórych traktowana lekceważąco, uchodząca za wymysł i usprawiedliwienie dla wszelkiego rodzaju niedyspozycji, często wyśmiewana i ignorowana… Fakty jednak mówią same za siebie. Cierpi na nią około 15% populacji, głównie kobiet, a do tego jest neurologiczną chorobą przewlekłą i nieuleczalną. O czym mowa? O migrenie, czyli napadowych, samoistnych, niezwiązanych z innymi dolegliwościami, bólach głowy o znacznym natężeniu. I choć ta tajemnicza choroba jest praktycznie niedostrzegalna dla otoczenia, choremu trzeba uwierzyć na słowo. Zwłaszcza, że nasilenie bólu bywa tak duże, że często dosłownie uniemożliwia funkcjonowanie i wymaga zwolnienia ze szkoły czy pracy.
A dlaczego nazywamy migrenę tajemniczą? Otóż dlatego, że choć badana była już przez starożytnych medyków, do dzisiaj nie ustalono jednoznacznie jej przyczyny. Uznaje się, że może mieć ona charakter wieloczynnikowy, związany zarówno z kwestiami genetycznymi, jak i środowiskowymi. Nie wiadomo też dokładnie, na czym polega jej patomechanizm, czyli jakie zaburzenia zachodzą w obrębie ośrodkowego układu nerwowego w momencie ataku migreny. Co prawda do niedawna promowano dwie teorie: naczyniową, mówiącą o kurczeniu i rozkurczaniu tętnic wewnątrzczaszkowych, oraz hipotezę zapalenia tkanki nerwowej, jednak, jak mówi lek. neurolog Karolina Machowska-Sempruch, najnowsze badania jednoznacznie je odrzuciły. Dziś mówi się raczej o depolaryzacji neuronalnej aktywującej neurony bólowe nerwu trójdzielnego. To z kolei miałoby wyzwalać obwodowe i centralne objawy migrenowych bólów głowy. Swoich zwolenników ma też hipoteza o zbyt niskim poziomie serotoniny, jednego z najważniejszych neuroprzekaźników. Jaka jest jednak prawda? Tego, póki co, nie możemy jednoznacznie powiedzieć.
Z całą pewnością możemy za to mówić o czynnikach wyzwalających migrenę. Są to m.in. zaburzenia hormonalne, stres, przemęczenie, kłopoty ze snem, i tu zarówno niedobór, jak i nadmiar snu, niektóre produkty żywnościowe, zwłaszcza żywność przetworzona, alkohol, kofeina, niektóre bodźce zapachowe, głód i pragnienie, warunki atmosferyczne oraz aktywność seksualna.
Migrenowy ból głowy charakteryzuje się umiarkowanym lub znacznym nasileniem, jest pulsujący, często lokalizuje się po jednej stronie głowy, może mu towarzyszyć uczucie “wypychania gałki ocznej”. Oprócz tego w wielu przypadkach pojawiają się nudności, wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe i zapachowe, łzawienie oczu, a nawet zaburzenia wegetatywne i omdlenia. Migrena zwykle trwa od 4 do 72 godzin, a jeśli po tym czasie nie ustępuje, mówi się o stanie migrenowym.
Epizody migrenowe dzieli się umownie na 4 etapy:
- okres zapowiadający/prodromalny – kilka dni lub godzin przed atakiem, towarzyszy mu m.in. spadek nastroju, drażliwość, zaburzenia apetytu, lekka nadwrażliwość na bodźce,
- aura migrenowa – (niestała) zespół symptomów charakterystycznych dla danego pacjenta
- właściwy napad migreny/okres syndromalny
- okres ponapadowy/postdromalny – uczucie osłabienia, zmęczenia, ogólny dyskomfort psychiczny.
Trzeba tu też dodać, że migrena nie jest chorobą jednorodną, podkreśla lek. neurolog Karolina Machowska-Sempruch. Najpowszechniejsze są jej 2 typy: migrena z aurą i migrena bez aury. Pierwsza wiąże się z krótkotrwałymi, poprzedzającymi dolegliwości bólowe zaburzeniami widzenia, a w niektórych przypadkach także zaburzeniami czucia, drętwieniem kończyn lub zaburzeniami mowy. Druga występuje znacznie częściej, bo u ok. 75% chorych i sprowadza się do silnego bólu głowy, któremu mogą towarzyszyć inne objawy, na przykład ze strony układu pokarmowego. Ponadto rozróżniamy migrenę miesiączkową i związaną z miesiączką, migrenę oczną oraz migrenę podstawną.
O migrenie przewlekłej natomiast mówimy w sytuacji, gdy ból głowy występuje przez co najmniej 15 dni w miesiącu (w tym co najmniej przez 8 dni ma charakter bólu migrenowego).
Na koniec warto dodać, że migreny występują u osób w każdym wieku i u obu płci. Mogą się pojawiać nawet u małych dzieci, choć w ich przypadku objawy bywają nieco odmienne. Co jednak charakterystyczne, pierwsze ataki występują zwykle u ludzi młodych, przed 40 rokiem życia. I tutaj właśnie kluczową rolę odgrywa diagnostyka, która umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia i ograniczenie do minimum towarzyszącego migrenom dyskomfortu.
Do tematu migreny powrócimy niebawem.
