Drodzy Pacjenci, pomimo nieustannego postępu medycyny i szczepień ochronnych niektóre zakażenia nadal spędzają sen z powiek specjalistom. Jednym z takich problemów jest wirusowe zapalenie wątroby typu B i C wywoływane przez wirusy (odpowiednio) HBV i HCV. Według danych ŚwiatowejOrganizacji Zdrowia (WHO) liczba zakażonych HBV na świecie wynosi około 350 milionów, natomiast HCV około 170 milionów.
Wiedza i co, za tym idzie, świadomość społeczna dotycząca wirusowego zapalenie wątroby typu B (dość często, choć nieprawidłowo, określanego jako „żółtaczka typu B”) jest od wielu lat rozpowszechniana i dzięki temu dość dobrze znana. Niestety, WZW typu C nadal pozostaje „w cieniu”. Odległe skutki przewlekłego zakażenia typu C/wirusowego zapalenia wątroby są, niestety, poważne, stąd niezwykle istotne jest szerzenie wiedzy nt. dróg zakażenia, ryzyka zakażenia, diagnostyki i możliwości leczenia. Przedstawimy kilka podstawowych kwestii związanych z zakażeniem HCV.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C wywoływane jest przez wirusa HCV. Trzeba tu podkreślić, że patogen ten jest wyjątkowo podstępny, ponieważ infekcja zwykle nie daje żadnych objawów, zakażenie w postaci ostrej (często bez- lub skąpoobjawowej) często przechodzi w postać przewlekłą. W okresie zakażenia ostrego jedynie u niewielkiego odsetka chorych występuje dyskretne zażółcenie skóry, objawygrypopodobne, ogólne osłabienie, bóle mięśniowo-stawowe, brak apetytu. Są to jak widać objawy niespecyficzne (zwłaszcza w przebiegu bezżółtaczkowym), które mogą być ocenione jako „zwykła infekcja wirusowa”, a ponieważ ustępują samoistnie, zbyt rzadko są powodem ukierunkowanej diagnostyki.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C w postaci przewlekłej jest chorobą o powolnym postępującym przebiegu i przez wiele lat nie daje istotnych dolegliwości. Pomimo tego bezobjawowego przebiegu, postępujący stale stan zapalny w wątrobie, prowadzi stopniowo do trwałych zmian w narządzie (początkowo na poziomie mikroskopowym), a po latach do jawnej klinicznie (i niestety, nieodwracalnej) przebudowy struktury wątroby czyli do marskości i niewydolności wątroby, a także do raka wątroby. Ponadto, przewlekła postać choroby może wywoływać zaburzenia autoimmunologiczne, najczęściej krioglobulinemię lub kłębuszkowe zapalenie nerek.
Zakażenie wirusem HCV szerzy się pozajelitowo przez przetoczenie krwi i preparatów krwiopochodnych, jak również w efekcie zabiegów medycznych przeprowadzane za pomocą niesterylnego sprzętu. Możliwe jest również zakażenie w wyniku kontaktów seksualnych. W ostatnich latach obserwujemy także narastające ryzyko zakażeń HCV związanych z coraz powszechniejszym wykonywaniem tatuaży czy piercingiem.
W przypadku podejrzenia zakażenia wirusem absolutnie nie można bagatelizować problemu. Warto zasięgnąć porady specjalisty, który oceni ryzyko, zaplanuje diagnostykę, omówi zasady kontroli oraz wskaże możliwości leczenia.
Podstawą diagnostyki jest ocena obecności przeciwciał anty-HCV we krwi. Pojawiają się one zwykle we krwi chorego dopiero w okresie 4-10 tyg od zakażenia. Wcześniej, około 1-3 tygodni od zakażenia, możliwe jest wykrycie jego materiału genetycznego HCV RNA, jednak pojawia się on we krwi jedynie okresowo, dlatego wynik ujemny nie wyklucza zakażenia. Pomocną metodą diagnostyczną może być także oznaczenie w surowicy antygenu rdzeniowego HCV (HCVcAg). W chwili ujawnienia się choroby przeciwciała anty-HCV są obecne u 50–70% chorych, a po 3 miesiącach u >90%. U niektórych pacjentów, np. osób z głębokim niedoborem odporności lub przewlekle dializowanych, przeciwciała anty-HCV mogą być trudno wykrywalne we krwi mimo istniejącego zakażenia. Poza diagnostyka swoista jw. zawsze (!) należy wykonać podstawowe badania biochemiczne świadczące o funkcji wątroby oraz usg jamy brzusznej.
W przypadku potwierdzenia ostrego WZW typu C nie stosuje się leczenia przyczynowego. Jedynie w przypadkach o ciężkim przebiegu (co na szczęście zdarza się rzadko), konieczna może się okazać hospitalizacja. Leczenie jest objawowe, stosowane są leki tzw. „hepatoprotekcyjne”, kluczowe znaczenie ma bezwzględna abstynencja, odpoczynek i racjonalna, lekkostrawna dieta.
Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby musi być poprzedzone staranną diagnostyką, prowadzone jest w ośrodkach specjalistycznych. Pacjenci zakażeni HCV powinni zachowywać abstynencję od alkoholu, regularnie stosować leki hepatoprotekcyjne oraz przestrzegać racjonalnej diety, aby nie doprowadzić do chorób metabolicznych, które mogą nakładać się na przewlekłe WZW C i dodatkowo „obciążać” wątrobę. Konieczna jest też okresowa kontrola badań podstawowych i usg jamy brzusznej.
Schemat postępowania w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia zakażenia HCV warto indywidualnie konsultować ze specjalistą chorób zakaźnych/hepatologiem.
Na zakończenie warto podkreślić, że dzięki dostępnym od kilku lat doustnym lekom p/wirusowym, eliminację wirusa z organizmu uzyskuje się u ok. 90-95% pacjentów. Jednakże nawet po uzyskaniu trwałej odpowiedzi wirusologicznej (eliminacji HCV), warto dbać o okresową kontrolę specjalistyczną.
