Skip to main content

Celiaklia – nietolerancja glutenu

O celiakii mówi się ostatnio coraz więcej, jednak wiele krążących informacji wymaga doprecyzowania. Dolegliwość ta, zwana też chorobą trzewną, w zakresie patogenezy, nie ma nic wspólnego z alergią. Jest enteropatią, czyli chorobą zapalną jelita cienkiego o podłożu autoimmunologicznym. Występuje u osób z predyspozycją genetyczną, czyli, według danych statystycznych, u 1-2 % populacji. Trzeba jednak podkreślić, że indywidualny przebieg celiakii oraz brak jednego, prostego testu diagnostycznego sprawiają, że choroba bardzo często pozostaje niewykryta.

Celiakia na ogół ujawnia się w dzieciństwie, ale może też pojawić się w życiu dorosłym, najczęściej między 30 a 50 rokiem życia. Co ciekawe, dwukrotnie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, a w niektórych przypadkach przebiega bezobjawowo. Charakteryzuje się nieprawidłową reakcją immunologiczną na zawartą w zbożach mieszaninę białek, czyli gluten. Spożycie glutenu wyzwala u chorego pobudzenie układu odpornościowego, wytworzenie różnych przeciwciał oraz odpowiedź zapalną. Efektem jest zniszczenie struktury i zaburzenie funkcji jelita cienkiego. Często dochodzi do zaniku kosmków jelitowych, zmniejszenia aktywności enzymów i ogólnego zaburzenia funkcji jelita cienkiego.

Choroba najczęściej objawia się zaburzeniami trawienia oraz zmniejszonym wchłanianiem jelitowym. Najbardziej charakterystyczne dolegliwości dotyczą przewodu pokarmowego. Zalicza się do nich biegunki, zaparcia, bóle brzucha i wahania apetytu. W niektórych przypadkach mogą się pojawić zmiany skórne, anemia z niedoboru żelaza, osteoporoza, osteopenia, zaburzenia miesiączkowania, depresja lub obniżenie sprawności intelektualnej. W wieku dziecięcym mówi się również o zaburzeniach osobowości oraz opóźnionym wzroście. Choć nie jest to regułą. Co istotne, nie istnieje jedno, spójne postępowanie diagnostyczne, które pozwoliłoby jednoznacznie wykluczyć lub potwierdzić celiakię, a wszelkie badania są miarodajne tylko wtedy, jeżeli zostały poprzedzone dostatecznie długim spożywaniem glutenu. Pierwszy etap diagnostyki to analiza objawów klinicznych, następnie wykonuje się biopsję jelita cienkiego oraz badania serologiczne. Pomocne mogą być również badania endoskopowe oraz testy genetyczne.

Osoby z celiakią powinny wykluczyć ze swojej diety gluten. Tradycyjne zboża mogą zastąpić kukurydzą, ryżem, sorgo, prosem, gryką i komosą ryżową. Dobrze jest też wprowadzić do diety bogate w składniki odżywcze suszone owoce, orzechy, nasiona i pestki, a także rośliny strączkowe. Dieta bezglutenowa powinna cechować się łatwostrawnością oraz optymalną zawartością pełnowartościowego białka. Trzeba też mieć na uwadze, że celiakii bardzo często towarzyszy nietolerancja laktozy i w takiej sytuacji ją również należy wykluczyć z diety. Szalenie istotnym aspektem diety bezglutenowej jest też czytanie etykiet, ponieważ gluten znajduje się nie tylko w szerokiej gamie produktów spożywczych, ale również w niektórych lekach.

Celiakia jest dolegliwością, która będzie towarzyszyła choremu przez całe życie, jednak konsekwentne przestrzeganie diety bezglutenowej można w pełni kontrolować przebieg choroby. Zwykle już po kilku tygodniach od zmiany przyzwyczajeń żywieniowych błona śluzowa jelita cienkiego wraca do normy, a po kilku miesiącach zanikają typowe dla celiakii przeciwciała.

Na koniec warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. Otóż często, jak nie coraz częściej ludzie zupełnie bezpodstawnie rezygnują z glutenu licząc na szereg korzyści: utratę nadprogramowych kilogramów lub poprawę stanu zdrowia. Niestety jednak, w ten sposób nie tylko pozbawiają się niezaprzeczalnych walorów smakowych tradycyjnych wypieków, ale również wielu cennych składników odżywczych zawartych w produktach zbożowych. Nie wspominając o kosztach zakupu nieco bardziej egzotycznych produktów… Dlatego restrykcje dietetyczne najlepiej pozostawić osobom, dla których są one koniecznością, a samemu korzystać z dobrodziejstw kulinarnych. Oczywiście z umiarem.

root@balticmed

Author root@balticmed

More posts by root@balticmed